Kriminoloji

Kriminoloji, Türkçe çevirisiyle suç bilim, genel geçer bir tanıma sahip olmamakla beraber en basit tanımı ile suçları ve suçluları inceleyen bilim dalıdır. Belli bir tanımının olmamasının sebebi ise kriminolojinin hem bireye hem de topluma bağlı birden fazla varyasyonunun olması ve olmaya devam edeceğidir. Kriminoloji, sadece suçla değil aynı zamanda sapkınlıkla da ilgilenir. Sapkınlık, bir toplumda genel olarak kabul görülmeyen davranışlardır. Bu davranışlar da toplumdan topluma değişebilir. Bu sebeple her suç, sapıcı davranış, her sapıcı davranış da suç olarak kabul edilemez.

Kriminoloji suçun neden ve nasıl ortaya çıktığıyla, suçun altında yatan sebeplerle, suçun ortaya çıkış yerinin araştırılmasıyla, suç ile suçlu arasındaki ilişkiyle ve bu suçun nasıl önlenebileceğiyle yakından ilgilenir. Kriminoloji hem eşit kişiler arasında yaşanan olumsuzlukları hem de kişilerin eşit olamayacağı devlet ile arasında yaşanan olumsuzlukları araştırır, çözüm yolu bulmaya çalışır. Bunların yanında Kriminoloji suçun analizi, ceza kanunları, kolluk işlemleri ve cezanın uygulanmasına dair farklı yollara başvurulmasıyla da yakından ilişkilidir. Bu işi meslek haline getiren kişilere ise kriminolog denir.

Kriminolojinin Metotları

• Doküman Analizi: Bu adımda araştırma yapılırken her türlü belge, ses kaydı, görüntü vs. incelenir.
• Anket: kriminoloji araştırmalarında diğer yöntemlere göre çok daha az masraflı olduğundan neredeyse en çok kullanılan yöntemdir. Bu sayede suçla ilişkili olan bireylerin kişilikleri, neden böyle bir eyleme kalkıştıkları, düşünceleri gibi birçok bilgi açığa çıkarılır.
• Gözlem.
• Deney.
• Suçu Ölçme Metodu: Suç istatistikleri, viktimizasyon araştırmaları, dolaylı ölçümleme gibi farklı alanlara ayrılmıştır. Suçun işlenmesinin sıklığı, nedenleri, önlenmesi ve suçu işleyen kişilerin düzeltilmesi yolunda veya cezalandırılması yolunda çalışmalar yapılır.

Kriminolojinin Diğer Bilimlerle İlişkisi

19. yüzyılın ikinci yarısından sonra ortaya çıkan bu bilim dalı birden fazla bilimin sentezinden ortaya çıkar: psikoloji, hukuk, biyoloji, sosyoloji, antropoloji, viktimoloji, istatistik, adli tıp… Suçu ve suçluyu inceleyen kriminolojiye yardımcı olan bazı bilim dallarını incelemenin kriminolojinin kapsamının anlaşılması açısından oldukça yararı vardır.

Psikoloji, suçu gerçekleştiren bireyin hislerine, geçmişine yani çocukluğuna ve iç dünyasına odaklanır. Böylelikle bireyi suça iten sebeplerin iç yüzü aydınlatmayı hedefler.

Hukuk, ceza hukuku kapsamında olan kanunlar çerçevesinde ele alır. Ceza hukuku direkt olarak suçu ele alırken kriminoloji ise suçun neden kaynaklandığını açıklamaya çalışır.

Sosyoloji, bireyi suça iten toplumu inceler, suçun işlenmesinde toplumun etkisini araştırır. Toplumun etkisi meslek gruplarına, aile yaşantılarına, yaşanılan çevreye bağlı olarak değişebilir.

Viktimoloji, çalışmaları sonucunda suçun yaşanmasında mağdurun rolünün anlaşılmasını (neden o kişinin suça alet edildiği) sağlar. Hangi yaştaki, cinsiyetteki, ırktaki, düşüncedeki insanların suça maruz kaldığıyla ilgili soruları yanıtlar. Mağdur bilimi olarak da bilinmektedir.

Suç etolojisi, suça neyin sebep olduğu ile ilgilenir.

Suç fenolojisi, suçun ortaya çıkış şeklini ve yapısını araştırır. Suç tipleri, soygun türleri ve teknikleri gibi.

Psikiyatri, suçlunun ruhsal bir hastalığının olup olmadığını inceler ve bu durumun çözümüne odaklanır.

Kriminalistik, suçun ortaya çıkarılması, suçlunun bulunması ve delillerle ilgilenir. Kriminoloji ve kriminalistik bilimleri genelde aynı iki bilim olarak bilinir fakat birbirlerinden farklıdırlar. Kriminoloji suçun nedenleriyle ilgilenirken kriminalistik suçun kendisi, aydınlatılması ve özellikle suç aletinin incelenmesi ile ilgilenir.

Adli tıp, olay yeri inceleme olarak da geçmektedir. Kamera, ses kayıt cihazı vb. teknolojik aletlerle suçun işlendiği yer incelenir. Bölgede suçun kanıtına dair deliller aranır.

Suç istatistiği, Suçluluğun araştırılmasında istatiksel yöntemler kullanılarak elde edilen bilgilerdir.

Suç profilaksisi, Suçun önlenmesi, suçla mücadele ve suçtan korunma yollarını inceleyen bilim dalıdır Devlet faaliyetlerini kapsayan bu alan Türkiye’de oldukça zayıftır.

Peneloji, cezanın kişideki etkilerini inceler. Ceza, failin ıslahını sağlayacak bir ceza olmalıdır.

Suç Nedir, Suçlu Kimdir?

Kriminolojinin daha iyi anlaşılabilmesi için ana unsurları olan suçtan ve suçludan da bahsetmek gerekir.

Suç, cezai müeyyide öngörülen kanuna aykırılıktır. İnsanın bulunduğu bir yerde kanunların olmaması beklenemez. Dolayısıyla suçlar da bizler gibi her yerdedir.

Suçun tanımı yapılırken birçok görüş ortaya konmuştur. Platon’a göre suçun üç sebebi vardır: İhtiras, zevk ve cahillik. Aristo’ya göre ise yoksulluk ve ihtilaldir. Hipokrat’a göre ise de suçlu bir akıl hastasıdır. Bu sebepten dolayı da bazı düşünürler suçun bir bilime konu olamayacağını ileri sürmüştür. Bu görüş pek kabul görmemiştir çünkü suç kişiden kişiye göre değişebilir olsa da sonucunda doğan müeyyide onu bilimin konusu yapar. Suçu işleyen kişi ise faildir, suçludur. Suçluyu suçlu yapan farklı unsurlar vardır. Bunlar eylemi gerçekleştiren kişinin büyütülme şekli, kişiliği, genetiği, ekonomik durumu, yaşadığı çevre, hayatı boyunca karşılaşmış olduğu ve hayatına yön veren kişilere kadar farklılık gösterebilir. Eğer ebeveynlerinizde suça yatkınlık, saldırganlık gibi olumsuz davranışlar varsa ve bunu size karşı da sergilemişler ise ayrıca çevrenizde size güzel örnek olabilecek birileri yoksa sizin de suç işlemeye yatkın olmanız yadsınamaz bir gerçektir. Çocuklarına şiddet gösteren ebeveyne karşı çocuk, korku besler ve o an ailenin isteği gerçekleşse bile çocuğun ailesine karşı korku beslemesine sebep olur. Bu durum çocuğun gelecekteki yaşamında saldırgan olmasına ve kendi yaşadıklarını başkalarına yaşatmaya eğilimli olmasına sebep olacaktır. Bu kişi için saldırganlık normal bir durumdur.

Suç oranlarının azaltılabilmesi için ağır cezalar verilip suçluların toplumdan uzaklaştırılması mı gerekir yoksa o kişilerin psikolojik destek ile eğitilip yaşadığı çevre göz önünde bulundurularak topluma kazandırılması mı gerekir? Sizce suçun tek sebebi fail midir?

Bu yazı aynı zamanda Psikolog Kafası‘nda yayınlanmıştır.

The following two tabs change content below.

• Hakkında
• Son Gönderileri

Bensu Mercan

Psikolog adayı, hukukcukafasi.com yazarı.

Bensu Mercan (Tümünü gör)

• Denetimli Serbestlik: Genel Bakış ve Psikoloğun Rolü - 14 Eylül 2020
• Kriminoloji - 29 Ocak 2019
• Etkili Ders Çalışma Önerileri - 7 Ekim 2018