Akademisyenlik Nedir, Akademisyen Nasıl Olunur?

Günümüzde yüksek öğretim kurumları için kullanılan akademi teriminin geçmişi Antik Yunan’a kadar uzanmaktadır. Kelime adını Atina yakınlarındaki zeytinlikten alır. Bu zeytinlikte Eski Yunan düşünürü Platon, matematik doğa bilimleri ve yönetim biçimi gibi çeşitli konularda öğrencilerine ders vermekteydi. Platon (Eflatun)’un M.Ö 4.yy da ders verdiği bu okul tarihteki ilk akademi olarak kabul görür.

Akademi mensuplarına akademisyen adı verilir. Akademisyenler üniversitelerde ders verme, bilimsel gelişmeleri inceleme, gözlem ve deneyler yapma konferans, kongre, sempozyum ve panel gibi faaliyetlere katılma görevini yerine getiren kısacası öğretimi gerçekleştirirken aynı zamanda araştırma yapan ve özgün araştırmalarıyla alanına katkıda bulunan kişilere verilen genel mesleki ünvandır.

Lisans eğitimini tamamlayarak akademik kariyer yapma isteğine sahip birey hangi adımları izlemelidir?

Lisans eğitimini tamamlayan kişilerin diplomalarını aldıktan sonra eğitim hayatına devam etmek istedikleri lisansüstü eğitimin üç farklı yolu vardır. Bunlardan ikisi (Yüksek Lisans ve Doktora) akademik kariyer alanına hizmet etmekle beraber diğer bir yüksek lisans programı olan MBA (Master of Business Administration) amacı akademik kariyer olmamakla beraber bilgilerini yenileyerek kariyerini geliştirme çabasında olan üniversite mezunlarının katılabileceği ve devlet üniversitelerinde dahi paralı olan bir yüksek lisans programıdır.

Peki yüksek lisans ve doktora ücretli mi?

Devlet üniversitelerinde eğitime giriş için gereken koşullar yerine getirildiği takdirde harç da dahil olmak üzere herhangi bir ücret ödemezsiniz. Ülkemizdeki vakıf üniversitelerde ise %100 burslu programlar olmakla beraber ücretli lisansüstü eğitimler de mevcuttur.

  Lisansüstü eğitim için gereken koşulları sıralamak gerekirse;

● Yüksek lisans için üniversite diploması veya mezuniyete bir dönem kaldığını gösterir bir not dökümü/öğrenci belgesi, doktora için yüksek lisans diploması veya yine mezuniyete bir dönem kaldığını gösterir bir not dökümü/öğrenci belgesi.

● 4.00 üzerinden en az 2.00 ortalama.

●2 tane akademik referans mektubu.

● İlgili bölümden ALES’te min. 60-70 puan.

●Çoğu bölüm için geçerli ve yeterli bir İngilizce puanı.

Talep edilen puanlar üniversitelere göre değişkenlik göstermektedir. Seçim sırasında ALES, YDS ve mezuniyet ortalamanız hesaplanır. Ayrıca her üniversite, kendi sınavını da yapar. Genellikle önce yazılı sınav veya test verilir ve alanla ilgili bilinmesi gerekenler sorulur. Buna hazırlanmak için bir okuma listesi verilir, o okuma listesindeki konulardan sorular olur. Sonrasında ise sözlü mülakat olur. Bazı bölümler bu mülakat sırasında hedefin neler, neden lisans üstü eğitim yapmak istiyorsun gibi sorular sorulurken bazı durumlarda ise alan bilgisi sorulur. Doktorada ise yüksek lisans tezinizle ilgili sorular gelmekle beraber soruların içeriği bölümden bölüme değişiklik gösterir.

Akademik kariyer yapmak istiyorsanız lisans düzeyinde öğrenim görürken not ortalamanızı yüksek tutup yabancı dilinizi geliştirmenizi tavsiye ederiz. Tez yazarken ihtiyacınız olacak kaynakların çoğu İngilizce olacaktır.

Yüksek lisans programına seçildiniz, yüksek lisans eğitiminize devam ederken üniversiteye araştırma görevlisi olmak üzere başvuru yapabilirsiniz ve üniversiteden maaş almaya başlarsınız ancak her yüksek lisans yapan araştırma görevlisi olmaz, gerekli şartları yerine getirip seçilmesi gerekir. Araştırma Görevlisi kadrolarını YÖK’ün sayfasından takip edebilir ve başvurabilirsiniz.

Akademik olarak kariyerinize devam etmek için yüksek lisans sonrasında doktoraya devam etmeniz gerekir. Doktora çalışmanızı bitirdiğinizde Yardımcı Doçent ilanlarını takip edip başvuru yapmanız gerekir. Yardımcı Doçent kadrosundayken üniversitede ders vermek, araştırma yapmak, makale vb. yayınlama faaliyetlerinin her biri size belli bir puan kazandırır ve yeterli  puana eriştiğinizde Doçent olabilme talebinizi içeren dosya üniversite rektörlüğüne gönderilir. Doçentlik komisyonu önce dosyayı inceler,  uygun ise adayı mülakata çağırır. Mülakatta başarılı olan Yardımcı Doçentler, YÖK tarafından kadro açılması durumunda Doçentlik için başvuru yapabilir. Doçent olarak ders verme, araştırma ve yayın yapmaya devam edilir ve gerçekleştirilen faaliyetlerden puan toplanır.  Gerekli puanı elde ettiğinizde Profesörlük kadrosu için üniversite rektörlüğüne başvurulur. Dosyanız incelenir, YÖK tarafından Profesörlük kadrosu açıldığı takdirde kadroya başvuru yaparsınız ve bu aşama mülakat içermez. Üniversite rektörlüğüne başvurulur, dosyanız incelenir, YÖK tarafından Profesörlük kadrosu açıldığı takdirde kadroya başvuru yaparsınız ve bu aşama mülakat içermez.Doktoraya başvurmak için yüksek lisans şart değildir. Eğer yüksek lisans ders döneminde üstün başarı gösterirseniz bir sınava girip tez aşamasını atlayarak doğrudan doktoraya geçebilme şansınız da vardır.

Doktoraya başvurmak için yüksek lisans şart değildir. Eğer yüksek lisans ders döneminde üstün başarı gösterirseniz bir sınava girip tez aşamasını atlayarak doğrudan doktoraya geçebilme şansınız da vardır.

Üniversite bünyesinde yer almak için diğer bir alternatif ise öğretim görevlisi olmaktır. Öğretim görevlileri üniversitelerde, özellikle Meslek Yüksek Okullarında ders verme görevini yürütürler. Bu kişilerden ALES ve YDS puanı istenir, yüksek lisans zorunluluğu yoktur ancak genelde deneyim talep edilir.

Yurt dışında yüksek lisans veya doktora eğitimi almak istiyorsanız, ALES puanı ile Yurt Dışı Lisansüstü Eğitim Seçme ve Yerleştirme (YLSY) sistemine başvurabilirsiniz. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülen bu program öğrencileri devlet bursu ile yurt dışına gönderir. Programı bitirdikten sonra Türkiye’ye döndüğünüzde, yardımcı doçent olarak göreve başlayabilirsiniz.

Akademik kariyer okuduğunuz bölümün uzmanı olma yolunu sizlere açar. Bu yolda ilerleyerek bölümünüzün uzmanı, doçenti, profesörü olabilirsiniz. Söylemek gerekir ki akademisyenlik öğretmenlikle aynı şey değildir. Bilgiye ulaşarak öğrenmek, araştırma yapmak, özgün çalışmalar ortaya koymak, yeniliklere açık olmak, ve gençlerle bir arada olmak sizi mutlu etmiyorsa akademi beklentilerinizi karşılamayacaktır.

Bu yazımızda umarım sizleri akademik kariyer hakkında aydınlatabilmişizdir. Hayatta istediğiniz konumları elde edebilmeniz dileğiyle.

Gözlemle, dinle, sus, az yargıla, çok sor!

-Platon