Eğitim Sistemimizde Kopya ve Hukuki Yaptırımı

Bireylerin yaşamlarının en önemli zaman dilimi öğrencilik yıllarıdır. Öğrencilik yıllarında yaşananlar, yapılan bazı hatalar bireylerin geleceklerini etkilemektedir. Bu hatalardan biri de kopya çekme davranışıdır. Bireyler öğrencilik yıllarında sınıf geçme, okul bitirme kaygısıyla, ailesinin, akrabalarının, öğretmenlerinin ve arkadaşlarının gözünde başarılı görünmek maksadıyla, onların kendilerini tembel veya başarısız gibi olumsuz değerlendirmemeleri için birtakım yanlışlar yapabilmektedirler. Bu yanlış davranışların birisi de kopya çekmedir.

Bir akademik sahtekârlık türü olan kopya çekmek Türk Dil Kurumu Sözlüğü’nde (2017) genellikle yazılı sınavlarda soruları cevaplamak için bir kaynağa gizlice bakmak olarak tanımlanmıştır. Aslında bu tanım tek başına yeterli değildir çünkü kopya çekmek tabiri ile yalnızca yazılı sınavlar anlaşılmamalıdır. Kişiye verilen bir proje ödevi, makale yazımı da kopya çekmek için uygun bir durum oluşturabilir. Şöyle ki, kişi, kendisine verilen bu ödevi başka bir kişinin yardımı veya kendi hileli, aldatıcı hareketleri ile yapabilmektedir ve karşısındaki insanı kandırma girişiminde bulunabilmektedir. Bu durum başarılı olursa kopya çekmiş olur, eğer ki başarısız bir girişim olursa kopya çekme teşebbüs aşamasında kalmış olur. Bu yüzden, kopya çekme kavramı sadece yazılı sınav bazında değerlendirmeye tabi tutulmamalı, geniş bir perspektiften konuya yaklaşılmalıdır.

Kopya Çekme Nedenleri ve Alınabilecek Tedbirler

Kopya çekme hareketleri nedenleri bakımından incelemeye tabi tutulduğunda karşımıza birçok sebep çıkmaktadır. İlkokuldaki bir çocuğun kopya çekme nedeni ile üniversitede eğitim gören bir kişinin kopya çekme nedeni oldukça farklı nedenlere dayanabilmektedir. Daha ilkokulda, kopyanın ne olduğunu bile bilmeden bu eylemde bulunan binlerce öğrenci olduğunu öğretmenlerin verdiği bilgiler doğrultusunda öğrenmiş bulunmaktayız. Bu öğrenciler, sınıf içinde öne çıkmak, komik bir durum gibi zannederek bile kopya çekme eyleminde bulunabilmektedir. Yükseköğretimde öğrenim gören bir kişi incelendiğinde ise öğrencinin planlı bir şekilde bu yola başvurduğu, kopya çekmede uzmanlaşmıştığı rahatlıkla görülmektedir. Online eğitim ve sınav döneminde üniversite öğrencilerinin sınavlara elektronik düzenekler ile girip uzaktan bir kişi ile irtibat halinde sınavını yapması, yakaya küçük çaplı mikrofonlar konulması suretiyle kopya girişimlerinde bulunulması kopya çekme yöntemlerinin yalnızca haberlere yansıyan boyudur. Bu kişilerin kopya çekerken amaçladığı fayda ile ilkokulda kopya çeken bir kişinin amaçladığı fayda ve zarar oldukça farklılık gösterebilecektir.

En başta gelen kopya çekme nedenlerinin başında eğitim sistemindeki ezber anlayışı, dersin öğretmenine karşı hissedilen olumsuz duygular, kişinin çalışma alışkanlığın yeterince gelişmemiş olması, özgüven eksiklikleri, kopya çekmenin adeta bir meslek haline getirilmesi, bireydeki ruhsal bozukluklar, toplum veya sınıf tarafından dışlanma duygusu, zayıf not alma korkusu, teorik bilgilerin pratiğe aktarılmaması gibi nedenlerden ötürü kişiler kopya çekmeye yönelebilmektedir. Tabi ki bu nedenlerin yanında kişinin içinde bulunduğu bazı durumlarda onu kopya çekmeye itmektedir. Sınavda gözetmenlerin dikkatli olmamaları, test tipi sınavlar, öğrencilerin yakın oturtulması, yakalanma riskinin az olduğu sınavlar, sınav sorularının aynı türde olması gibi unsurlar da öğrencileri kopya çekmeye iten diğer nedenler arasında gösterilebilir.

Günümüzde teknolojinin gelişimine paralel olarak, kişilerin erişebilecekleri kaynakların artması dolayısıyla sınav veya herhangi bir proje, makale vb. ödev tarzındaki çalışmalarda kopya çekme fiilleri de artış göstermektedir. Erişimin hızı ve kolaylığı, bireyleri bu hareketleri yapmaya da teşvik etmektedir.

Konunun ciddiyetinin ve kopya organizasyonlarının daha iyi anlaşılması adına güncel örnekler vermekte yarar bulunmaktadır: Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde bir öğrencinin uzaktan sınav sırasında uyguladığı kopya yöntemi hocalarını bile şaşırtmış, Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Murat Turhan yaşananları, öğrencinin bilgisayarına arkadaşları uzaktan bağlantı yapmış. Sınav bir tane ama soruları çözen 4 kişi. Öğrenci kamera karşısında fare oynatıp sınavı tamamlamış. Tıpkı James Bond filmi gibi diyerek aktarmıştır. Örnekten de görüleceği üzere online sınavlar sebebiyle teknolojinin kopya çeken kişiye sağladığı kolaylık ciddi anlamda artmıştır. Bu gibi kopya girişimlerine karşı tedbirler bir şekilde tedbirler alınmaya çalışılsa da teknoloji ile mücadele oldukça zorlu olacaktır. Mesela, çok soru, az süre, sınavda kamera ve mikrofonun açık olması, IP adreslerinin şüpheli durumlarda kontrolü, yapay zeka algoritmaları sayesinde proje, makale vb. ödevlerde benzer ödevlerin tespit edilmesi de alınan ve alınabilecek bazı tedbirler arasında gösterilebilir.

Aslında tüm bu tedbirlerden önce, öğrencinin kopya çekmesinin asıl nedeni irdelenip bu durumun üzerine gidilmelidir yoksa her zaman diliminde illa ki kopya çeken veya kopya teşebbüsünde bulunan kişiler olacaktır. Öğrenci, ezber ve soyut eğitim sisteminden dolayı kopya çekiyorsa, ezber ve soyut eğitim yerine somut ve pratik bir eğitim-öğretim sistemi ile kopyaya karşı durulup öğrenci üzerinde olumsuz durumlar oluşturulmadan öğretmenin öğrenciyi kendi yanına çekmesi gerekmektedir. Ya da derse devamlar sağlanıp sadece derse katılan kişilerin cevaplayabilecekleri, onların derse katılmaları neticesinde edindikleri bilgiler çerçevesinde cevaplayabilecekleri sınavlar yapılmalı, bu duruma uygun ödevler verilmelidir. Yahut da öğrenciye sınavın çok önemli olmadığı, aslolanın öğrencinin dersi öğrenip kavraması gerektiği, sınavın sadece seviye tespitinden ibaret olduğu, sınavda başarısız olsa bile her şeyin sonu olmadığı konuları kopya çeken veya çekme girişiminde bulunanlara aktarılmalı, öğrenciye psikolojik destek verilerek bu girişimlerin önüne geçilmeye çalışılmalıdır.

Kopya çeken kişinin kişiliğinde oluşan olumsuz fikirler, onu özgün ve özgüvenli bir birey olmaktan alıkoyacaktır. Böylesi bir karaktere sahip olacak insanın ise hem kendine, hem de ülke hayatına az veya çok bir yerlerden elbet zararı dokunacaktır.

Uzaktan Sınavlarda Kopyanın Tespiti

Koronavirüs salgını nedeniyle nerdeyse dünyadaki bütün eğitim öğretim kurumları uzaktan eğitime geçmiş, bir yıldır devam eden uzaktan eğitim süresince sınavlar da internet vasıtası ile uzaktan yapılmaya çalışılmıştır. Online eğitim sisteminde kopya yolunun kolaylaşması, birçok tartışmayı ve sorunu da beraberinde getirmiştir. Bu yola başvuran öğrencilerin hareketleri bazen bağlı oldukları okullarca tespit edilmiş, haberlere konu olmuştur.

Odaklanılması gereken asıl konu ise kopyanın nasıl tespit edileceği husudur. Bir kopya girişimi nedeni ile sınavın bütün olarak iptali sonunda derse çalışmış öğrencilere büyük bir haksızlıkta bulunulmaktadır. Böylesi bir hak mağduriyetinin önüne geçebilmek için, kopya çekme eyleminde bulunan kişiler en şeffaf ve adil yol izlenerek tespit edilmeli, haklarında ilgili hükümler doğrultusunda disiplin süreci yürütülmelidir.

İki yüz kişilik bir sınavda, bir kişinin eylemi diğer 199 kişinin hakkının yenmesine sebep oluyorsa ortada ciddi anlamda bir mağduriyet vardır. Tüm bu durumların önüne geçebilmek için, imkanlar ve Kişisel Verileri Koruma Kanunu doğrultusunda kişilerin özel hayatlarını ihlal etmeyecek bir biçimde sınavlarda kamera ve mikrofon açılmasının sağlanması, sınava girecek kişi sayısı fazla olduğunda öğrenciler gruplara ayrılarak gözetmenler vasıtası ile her grubun titiz bir şekilde sınav takibinin yapılması sağlanabilir.

Bunlar yapılamayıp kopya çekme eylemi vuku bulduğunda ise sınava giren kişilerin IP adreslerinde anormal durumların olup olmadığı tespit edilmeli, sınavlarda her sorunun kaç dakika ortalamada çözüldüğünün verisi elde edilerek kopya çeken kişinin verileri ile ortalama verinin karşılaştırmasının yapılması, kişinin sınav yapılacak siteye giriş çıkış zamanlarının tespitinin yapılması, klasik sınav ise hangi kişilerle cevaplarında benzerlikler bulunduğunun dikkatli bir şekilde tespitinin yapılması, geliştirilmiş veya geliştirilecek olan yapay zeka sistemleri ile sınavın ve kişinin karşılıklı değerlendirilmesi yapılmalıdır.

Tüm bu süreçler sonunda hakkında kuvvetli kopya çekme şüphesi bulunan kişiler ile irtibata geçilip kendisine isnat edilen durum bildirilmeli ve savunması alınmalıdır. Bu süreç sonunda diğer kişilerin sınavları kabul edilip hak ettikleri notlar verilmelidir yoksa bu süreç boyunca birçok kişinin mezuniyeti ertelenecek, aynı dersi tekrar alması gerekecek ve kopya çekmese bile hakkında yanlış kararlar verilen kişilerin disipilin sicilleri olumsuz manada etkilenecektir.

Kopya Çekmenin Hukuki Yaptırımı

Kopya çekmek, tüm eğitim kurumlarında, her türlü yazılı veya yazısız sınavlarda ve yine her türlü proje, tez, makale vb. ödevlerde yapılması yasak ve suç olan bir eylemdir. Yasak ve suç olan bir eylem yapıldığı zaman ve ilgili yekili ve görevli kimse tarafından tespit edildiği zaman bu eylemi icra eden kişiler hakkında hukuki yaptırımlar uygulanabilmektedir. Bu hukuki yaptırımlar, girilen sınavın veya hazırlanan ödevin mahiyetine göre farklı hukuk kurallarına tabi olabilmektedir. Yani ortaöğretimde kopya çekmenin hukuki yaptırımının karşılığı Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Ödül ve Disiplin Yönetmeliğinde gösterilirken, yükseköğretimde kopya çekmenin hukuki yaptırımın karşılığı ​​Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Disiplin Yönetmeliği’nde gösterilmiştir.

Pandemi dolayısıyla uzaktan eğitime geçilen bu dönemde sınavlar uzaktan internet aracılığı ile gerçekleştirilmektedir ve bu durum yukarıda da değindiğimiz üzeere kopya çekme fiilini kolaylaştırıcı etki yapmaktadır.

Öğrenciler tarafından kopya çekmenin hukuki yaptırımının bilinmediği basit bir mülakat ile görülebilir. Halbuki bu eylemde bulunan öğrenci, yaptığı eylemin hukuki yaptırımını bilse belki de böylesi bir eyleme başvurmayacak, böylelikle cezaların caydırıcılığından da faydalanılacaktır.

13.01.1985 tarihli 18634 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Disiplin Yönetmeliği m. 9/m’ye göre, sınavlarda kopya yapmak veya yaptırmak veya bunlara teşebbüs etmek eylemleri yükseköğretim kurumundan bir veya iki yarıyıl için uzaklaştırma cezasını gerektiren disiplin suçları arasında sayılmıştır. Ayrıca tutanak tutulup ceza verilirse bu durum kişinin siciline de işlemektedir. Ceza da ayriyeten sicile işlemektedir. Böylece kişi, üniversite değiştirse bile bu kural ihlali sicilinde görülecektir. Sicile işlenen bu ihlal, ileride memuriyete girişte veya özel sektörde iş ararken kişinin karşısına çıkabilir.

Ayrıca belirtmek gerekir ki Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM), geçmişteki sınavlarda kopya çekme ve yerine başkasını sokma gibi usulsüz işlem yapan adayları ortaya çıkarmaya yönelik yeni çalışma başlatmış, bu kapsamda, aralarında akademisyenlerin de bulunduğu yedi kişinin çeşitli yıllarda yerlerine başka adayları sınava soktukları tespit edilmiştir. Kendisi yerine 2010 Üniversitelerarası Kurul Yabancı Dil Sınavı’na (ÜDS) başka bir adayı soktuğu öne sürülen M.A, 2011 ve 2012’deki ÜDS’de aynı suçu işledikleri iddiasıyla S.B. ve G.T. ile 2012 Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavı’nda (KPDS) benzer suçu işledikleri ileri sürülen H.B.K. ve B.Ş. ile bu adayların yerine sınava girdikleri iddiasıyla M.A.B. ve Ö.Z hakkında gerekli işlemlerin yapılabilmesi için çalıştıkları kurumlara ve üniversitelerine yazı gönderilmiş, ÖSYM tarafından şüpheliler hakkında savcılıklara suç duyurusunda bulunulmuştur.

6114 sayılı Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’a göre bu tür yollara tevessül eden adayların sınavları, ilgili kanunun 10. maddesinin 5. fıkrası gereğince geçersiz sayılıyor. Bu kişiler, ilgili sınavın yapıldığı tarihten itibaren 2 yıl süre ile ÖSYM’nin yaptığı hiçbir sınava başvuramıyor. Ayrıca, başka bir adayın yerine sınava giren veya kendi yerine başkasının sınava girmesine katkı sağlayan, kopya çeken ve çektirilmesine imkan sağlayan kişilere resmi belgede sahtecilik suçundan iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilebilmektedir.

Anlık heveslerle kişinin yaptığı bu davranışlar, gelecek yaşamında kendisini olumsuz etkilemektedir. Bu olumsuz durumlarla karşı karşıya gelmemek için kurallara azami özen gösterilerek riayet edilmelidir.

Bu yazılarımız da ilginizi çekebilir:

• Kişisel Yazışmaların Sosyal Medya Yoluyla İfşası
• Kamu Davası Açılmasında C. Savcısının Takdir Yetkisi
• Ceza Davalarında Verilen Karar Çeşitleri, Sanığa Etkisi

Bu makaleye şu şekilde atıf yapılması önerilir:

Harun Karaburun (2020) Eğitim Sistemimizde Kopya ve Hukuki Yaptırımı, hukukcukafasi.com/egitim-sistemimizde-kopya-ve-hukuki-yaptirimi (Erişim Tarihi: …)

Kopya Çekmenin Değerlendirilmesi Üzerine Bir Durum Çalışması, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/455193, (Erişim Tarihi: 15.12.2020)

TIP FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN KOPYA ÇEKMEYE İLİŞKİN TUTUM VE GÖRÜŞLERİ, http://tip.fusabil.org/text.php3?id=335#:~:text=Bu%20ara%C5%9Ft%C4%B1rmalarda%20kopya%20%C3%A7ekme%20sebepleri,yetersiz

%20olmas%C4%B1%2C%20zay%C4%B1f%20alma%20korkusu%2C, (Erişim Tarihi: 14.12.2020)

Online sınavda profesörü bile şaşırtan kopya, https://www.ntv.com.tr/egitim/online-sinavda-profesoru-bile-sasirtan-kopya,22y3Z7yByEeWMmNt6UhADg, (Erişim Tarihi: 14.12.2020)

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ÖĞRENCİ DİSİPLİN YÖNETMELİĞİ​, https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Kurumsal/mevzuat/yok_ogrenci_disiplin_yonet.aspx, (Erişim Tarihi: 12.12.2020)

Üniversitede Kopya Çekmenin Cezası Nedir? Sicile İşler Mi?, https://www.tercihiniyap.net/universite/universitede-kopya-cekmenin-cezasi-nedir-sicile-isler-mi-h10905.html, (Erişim Tarihi: 11.12.2020)

ÖSYM’den 7 kişi hakkında suç duyurusu, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/osymden-7-kisi-hakkinda-suc-duyurusu-40128248, (Erişim Tarihi: 11.12.2020)