Çoklu Baro Sistemi ve Avukatlık Kanunu Taslağında Öngörülen Yenilikler
Geçtiğimiz yıl kabul edilen Yargı Reformu Strateji Belgesi, hukuk sistemimizde pek çok yenilik öngörüyordu. Bu yeniliklerin hayata geçirilmesine dair düzenlemeler başlamış, Avukatlık Kanunu da yapılacak değişiklikler için listeye alınmıştır. Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu ve Adalet Bakanlığı koordinasyonu ile ortaya konulan Avukatlık Kanunu Taslağı, getirdiği pek çok yeniliğin yanı sıra baroların delege seçim usulüne ilişkin düzenlemeleri sebebiyle geçtiğimiz günlerde ülke gündemine oturmuştur.
Bununla birlikte her ne kadar taslak metninde yer almasa bile çoklu baro sistemi de kulislerde konuşulmaya başlamıştır. Ülke gündemini bu kadar işgal eden bir hususun mevcudiyetine rağmen, bu konuda hukuki açıdan yeterli değerlendirmelerin bulunmaması sebebiyle konuyla ilgili işbu yazınının hazırlanma gereği hasıl olmuştur.
Çoklu Baro Sistemi
Türkiye’de Uygulanan Baro Sistemleri
Ülkemizde baroların tarihçesine baktığımızda, Osmanlı İmparatorluğunda çoklu baro sisteminin mevcut olduğunu söylemek mümkündür. 1876 yılında İstanbul’da iki ayrı baro aynı anda işlevini sürdürmekteydi. Bunlardan birisi Konstantinopolis Barosu Cemiyeti (Bareau de Constantinople) adıyla kurulan ecnebi avukatların kurmuş olduğu barodur. Bu baronun mensupları İngiliz, Fransız, Alman, Yunan, Belçikalı, Rus ve İtalyan kökenli olup, bu gruba dahil Türk avukat yoktur.
İkinci baro ise 1876 yılında Dersaadet Dava Vekilleri Cemiyeti adıyla Türk avukatlarca kurulan, günümüz İstanbul Barosunun da temelini teşkil edecek olan barodur. 1916’da çıkarılan kanunla da avukatlık mesleğini icra etme yetkisi yalnızca Türk vatandaşlarına verilmiştir. Cumhuriyetin kurulması ve akabinde çıkarılan Avukatlık Kanunu ile de günümüzde uygulanan tekli baro sistemi kural haline getirilmiştir.
Dünyada Çoklu Baro Sistemi Uygulanıyor mu?
Avrupa’da Almanya, Finlandiya, İsveç gibi birçok ülkede şehir başına tek baro uygulaması var ve barolara üye olmak zorunludur. Ülkemizde konuşulmakta olan çoklu baro sistemi ise sadece Anglo-Sakson hukuk sisteminin geçerli olduğu İngiltere’de, ABD’nin bazı eyaletlerinde, Japonya’da ve dilsel farklılıklardan dolayı Belçika’da kısmi olarak uygulanmaktadır.
Ülkemizde Nasıl Bir Sistem Öngörülüyor?
Mevcut Avukatlık Kanunu Taslak metninde çoklu baro sisteminden bahsedilmiyor ve tekli baro sisteminin devamı öngörülmektedir. Ancak barolarda, bu düzenlemenin de taslak metnine ekleneceğine dair endişeler mevcuttur.
Buna göre barolar yine merkezde tek bir Barolar Birliği tarafından yönetilirken, illerde çoklu barolar kurulabilecektir. Bir ilde yeni bir baronun kurulabilmesi ise yeterli üye sayısının sağlanması ile mümkün olacaktır. Örneğin, üye sayısı beş bini aşan illerde iki bin üye ile yeni bir baro kurulabilecek. Bu durumda İstanbul’da ilave olarak 5-6 baro daha kurulabilmesi mümkün hale gelecektir. Bin veya iki bin üyesi olan illerde de çoklu baro kurulmasına izin verilecek, böylece de bin üye baz alınırsa 20, iki bin üye baz alınırsa 7 ilde çoklu baro kurulabilecektir. Söz konusu çoklu barolar üyelikleri oranında Türkiye Barolar Birliği’ne delege gönderecektir.
Neden Eleştiriliyor?
Söz konusu düzenlemeye ilişkin başlıca eleştiri, çoklu baro sistemi neticesinde baroların siyasallaşması riskidir. Buna göre, her ilde varolan tek ve güçlü bir baro yerini parçalanmış barolara bırakacak, bu barolar mali açıdan zorluklar yaşayacak ve eğitimleri de karşılayamayacaklar. Neticede, avukatların nerede kolayca ruhsat alınabiliyorsa oraya gitmesi sebebiyle yetersiz avukatların yetişmesi tehlikesi ortaya çıkacaktır.
Bir diğer eleştiri ise, bu düzenlemeye baroların görüşü alınmadan gidilmesidir. Nitekim 19 Mayıs’ta Türkiye Barolar Birliği ve 80 Baro, söz konusu değişiklik girişimlerinin durdurularak geri çekilmesini talep etmiştir. Yani tabanda, çoklu baro sistemine ilişkin bir talep bulunmamaktadır.
Ayrıca Türkiye’nin de bir parçası olduğu Kıta Avrupası Hukuk Sisteminde tek baro uygulaması söz konusudur. Bunun yanı sıra şu anki sistemimize çoklu baro uygulamasının entegre edilmesi, kanunların ve pratikteki işleyişin buna uygun hale getirilmesi hakkında ciddi endişeler mevcuttur.
Avukatlık Kanunu Taslağında Öngörülen Yenilikler
Her ne kadar delege seçim usulü ve çoklu baro sistemi gündeme oturmuş olsa da, söz konusu kanun taslağı; staj, reklam yasağı, avukatlık şirketleri ve uzman avukatlık gibi pek çok önemli yeniliği de yanında getirmektedir.
Türkiye Barolar Birliği Genel Kurulu Delege Seçim Usulü
Taslak metni pek çok alanda yenilikler öngörmekle beraber, bunlar arasında en çok tartışılanı Türkiye Barolar Birliği Genel Kuruluna gönderilecek delegelerin seçim usulüne ilişkin düzenlemelerdir. Buradaki düzenleme ile “Baroların çoğunlukçu değil, çoğulcu bir temsil esasına göre yönetimlerini oluşturmalarının” amaçlandığı belirtilmektedir.
TBB genel kuruluna gönderilecek delege sayısı önem arz etmektedir. Çünkü her baro gönderdiği delege sayısıyla orantılı olarak, alınacak kararlarda söz sahibi olmaktadır. Delege seçim usulü ise taslak metninin 167. Maddesinde düzenlenmekte olup bir temel düzenlemeye, dört tane de alternatif düzenlemeye yer verilmektedir. Buna göre kanunlaştırma sürecinde, temel düzenleme yerine alternatif düzenlemelerden birisi de kanunlaştırılabilir.
Taslak metninde yer alan temel düzenlemeye göre şu an yürürlükte bulunan delege seçim usulünün devamı öngörülmektedir. Buna göre, avukat sayısı yüzden fazla olan barolar, yüzden sonraki her üç yüz üye için ayrıca birer delege seçme hakkına sahipler.
Taslak metninde yer alan diğer alternatifler ise şu şekildedir;
Alternatif 1: Avukat sayısı yüzden fazla olan barolar, yüzden sonraki her bin üye için ayrıca birer delege seçerler. Bu durumda İstanbul ve Ankara gibi baroların delege gücünün de yüzde 60 oranında azalacağı tahmin ediliyor.
Alternatif 2: Avukat sayısı yüze kadar olan barolarda üç, yüz birden bine kadar olan barolarda dört, bin bir ve daha fazla olan barolarda ise dörde ilave olarak sonraki her bin için ayrıca bir ilave delege seçilir.
Alternatif 3: Genel kurul baro başkanlarından oluşur. Buna göre her baro, kendi başkanı olmak üzere yalnızca bir delege gönderebilecektir.
Alternatif 4: Genel kurulun, baroların başkanları ile baroların yönetim kurulu üyelerinden oluşması ön görülmektedir.
Yukarıda bahsi geçen çoklu baro sistemi ve baroların delegasyon seçim sistemine ilişkin düzenlemeleri protesto etmek amacıyla 80 şehirdeki baroların büyük bir kısmı, Ankara Barosu’nun ev sahipliğinde Savunma Yürüyor eylemini başlatmışlardır.
Staja İlişkin Düzenlemeler
– Taslağa göre staj süresi 2 yıla çıkarılmaktadır (m.16/4).
– Stajyer sayısına kısıtlama getiriliyor. Bir avukatın yanında en fazla üç stajyer çalışabilir (m.16/5).
– Stajyere, staj süresince, genel sağlık sigortası yaptırılması gerekmektedir. (m.19/3).
– Stajyerin yılda 2 hafta izin hakkı olacaktır (m.19/6).
– Stajyerler asliye mahkemelerinde duruşmaya girebilecektir. Bu durum stajın son bir yılında ve yanında bulunulan avukatın muvafakatine bağlı olacaktır (m.22/2).
Avukatlık Şirketleri
Taslağın 66. Maddesine göre, avukat şirketleri artık şube açabilecekler. Koşulların sağlanması durumunda yurt dışında da şube açılabilecektir. Yurt içinde her baro bölgesinde bir tane şube açılabilecektir. Bu şubenin yönetim ve temsilinden o bölgedeki baroya kayıtlı bir avukat sorumlu olacaktır.
Reklam Yasağı Kalkıyor
Taslağın 74. Maddesine göre reklam yasağı kalkıyor. Tabi aklınıza Anglo-Amerikan sistemindeki gibi bir reklam özgürlüğü gelmemelidir. İlgili hükme göre avukatın yapacağı reklam ve tanıtım, gerçek, amaca uygun, meslek onur ve itibarına yaraşır ve hukuki yardım çerçevesinde avukatın mesleki yükümlülük ve görevine uygun olmak zorundadır.
Aynı zamanda yapılacak reklama birtakım sınırlamalar getirilmektedir. Buna göre abartılı ve dikkat çekici, diğer meslektaşlarla kıyaslama içeren, zor durumdan faydalanılarak müvekkil elde etme amacı güden, başarı ve kazanç verilerini sunan reklamların yapılması yasaktır.
Uzman Avukatlık Geliyor
75. maddede yer alan düzenlemeye göre ceza hukuku, özel hukuk, idare ve vergi hukuku alanlarında uzman avukatlık unvanı kullanma yetkisi geliyor. Ancak bu alanlarda faaliyet göstermek için bu unvana sahip olma zorunluluğu olmayacak, bu unvan bir nevi prestij göstergesi olacaktır. En az on yıllık kıdemi olan avukatlar bu unvanı kullanabilecek ve unvanı verme yetkisi de TBB’de olacaktır.
Bahsi geçen tartışmaların, getirilmesi planlanan yeniliklerin akıbetinin ne olacağını şu an için kestirmek zor olsa da, avukatlık mesleği bakımından ülkemizde yeni bir boyuta gecileceğinin söylenmesi mümkündür.
Bu yazılarımız da ilginizi çekebilir:
- İlginç Yargıtay Kararları
- Dilekçede Biçimsel Düzen
- Şule Çet Davası: Ya Her Şey Göründüğü Gibi Değilse?
Bu yazıya şu şekilde atıf yapılması önerilir: Çağrı Kavgacı, Çoklu Baro Sistemi ve Avukatlık Kanunu Taslağında Öngörülen Yenilikler, hukukcukafasi.com/coklu-baro-sistemi-ve-avukatlik-kanunu-taslaginda-ongorulen-yenilikler, (Erişim Tarihi: … ).
ARTUKOĞLU, Muhammed Necat (2019) ‘Osmanlı Yargı Teşkilatında Avukatlık Kurumunun Gelişimi’ (Yüksek Lisans Tezi), Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, s.91.
BOZKURT, H. Argun (2018) ‘Avukatlık Mesleğinin Tarihçesine Bir Bakış’ Ankara Barosu Dergisi < ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2018-4/6.pdf > s.e.t: 25.06.2020
COŞAR, Vedat Ahsen (2018) ‘Avukatlık Mesleğinin ve Baroların Tarihsel Gelişimi’ Ankara Barosu Dergisi < ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2018-4/7.pdf > s.e.t: 25.06.2020
tr.euronews.com/2020/06/09/coklu-baro-sistemi-avukatl-k-meslegine-nas-l-yans-yacak-hukukcular-degerlendiriyor s.e.t: 25.06.2020
kgm.adalet.gov.tr/DUYURULAR/AVUKATLIK%20KANUNU%20TASLA%C4%9EI.pdf s.e.t: 25.06.2020
dha.com.tr/politika/tbb-baskani-feyzioglundan-avukatlik-kanunu-taslagi-aciklamasi/haber-1770350 s.e.t: 25.06.2020
M. Çağrı Kavgacı
M. Çağrı Kavgacı (Tümünü gör)
- Sosyal Medya Mahkemelerinde Hakkaniyet - 10 Mart 2021
- Ceza Yargılamasına Hakim İlkeler Işığında SEGBİS - 30 Eylül 2020
- Çoklu Baro Sistemi ve Avukatlık Kanunu Taslağında Öngörülen Yenilikler - 26 Haziran 2020
