Türk Hukukunda İntihar

İntiharın herkes tarafından kabul edilen bir tanımını yapmak oldukça güçtür. Zira bu intihar olgusuyla ilişkili konuyu açıklayabilmemiz için elimizde sağlam kaynaklar olmalıdır. Fakat genel ve basit bir tanım yapacak olursak, kişinin kendi iradesiyle kendisinin ölümüne sebebiyet veren bir eylemdir diyebiliriz. İntihar sadece hayata son verme eylemi değildir. Bu eylemin altında yatan ve bu eylemin yapılmasını tetikleyen birçok etken vardır. Özellikle bazı psikolojik hastalıklar (depresyon, bipolar bozukluk vb.) intiharla yakından ilişkilidir.

İntihar inceleme alanı geniş bir konudur. Hem sosyolojik hem psikolojik açıdan intihara sebebiyet veren durumların, intihara meyilli kişinin psikolojisinin oluşmasının incelenmesi gibi birçok konuyu içinde barındırmaktadır. Fakat biz işin hukuki kısmıyla ilgilendiğimiz için intiharın sosyolojik ve psikolojik kısmına girmek yerine intiharın tanımını yapmakla yetineceğiz.

İntihar kelimesinin kökeni Arapçaya dayanmaktadır. Arapçada nahr kelimesi kurban anlamına gelmektedir. Günümüz eserlerinin bazılarında intihar yerine öz-kıyım yahut öze kıyım gibi ifadeler de yer alabilmektedir. İntihar kavramı dilimize Tanzimat Dönemi ile girmiştir. Yabancı dillerden Türkçeye çevrilen eserlerde kendini katletme yerine intihar kavramı kullanılmaya başlanmıştır.

İntihar, bir insanın,doğuracağı sonucu bilerek olumlu veya olumsuz bir eylemle doğrudan veya dolaylı olarak kendini ölüme sürüklemesidir.

Durkheim

İntihar hemen daima egoizmin ürünüdür.

Malapert

İntihar Suç Mudur?

Türk hukukuna baktığımızda intihar bir suç olarak kabul edilmemektedir. İntihar edene ceza verilemez ki zaten kişi kendi yaşamına son vermiştir. Peki, intihara teşebbüs edip yaşamına son veremeyen kişiler? Kanun koyucumuz intihara teşebbüs eden kişiye ceza vermenin herhangi bir toplumsal yarar sağlamayacağını düşünmektedir. Bundan dolayı da kişiye, intihar teşebbüsünde bulunduğunda herhangi bir yaptırım uygulamamaktadır. Fakat intihara teşebbüs ederken kullanılan bazı araçlar yasal olmadıkları takdirde kişiye yaptırım uygulanabilmektedir. Örneğin, intihara teşebbüs için uyuşturucu kullanan kimse Türk Ceza Kanunu m. 191 gereği uyuşturucu kullanma ve bulundurma suçunu işlemiş bulunur ve bu sebeple kendisine bir yaptırım uygulanır. Yahut bir kişi ruhsatsız bir silahla intihara teşebbüs ettiyse 6136 Sayılı Kanuna muhalefetten yani ruhsatsız silah taşımaktan cezaya çarptırılır. Örneklerden de gördüğümüz üzere yaptırım sebebi ‘’intihar’’ değil, intihara teşebbüs etmek amaçlı kullanılan araçlardır. 

İntihara Yönlendirme Suçu

Bir kişiyi intihara yönlendirmek bir suçtur. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun Hayata Karşı Suçlar bölümünde intihara yönlendirme suçu düzenlenmiştir. İntihara yönlendirme suçunun işlenmesi için kişinin ölmesine yahut başka bir durumun gerçekleşmesine gerek yoktur.  İntihara yönlendirme suçunun seçimlik unsurları şunlardır: İntihara azmettirme, intihara teşvik etme, başkasının intihar kararına yardımcı olma, başkasının intihar kararını kuvvetlendirme.

Tipikliğin Maddi Unsurları

Fail

İntihara yönlendirme suçunun faili herkes olabilir, çünkü maddede suçun faili bakımından belirli bir tanımlama yapılmamıştır.

Mağdur

Suçun mağduru intihara yönlendirilen kişidir. Mağdur bakımından dikkat edilecek iki önemli husus vardır. Birincisi, eğer mağdur belirli bir kişiyse Türk Ceza Kanunu’nun 84.maddesi birinci fıkrasına (Başkasını intihara azmettiren, teşvik eden, başkasının intihar kararını kuvvetlendiren ya da başkasının intiharına herhangi bir şekilde yardım eden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.) göre faile cezalandırılacaktır. Eğer mağdurun kim olduğu belirsiz ise, TCK m.84/3’e (Başkalarını intihara alenen teşvik eden kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.) göre faile ceza verilmektedir. Eğer mağdur, yaptığı intihar fiilinden bihaberse, yani yaptığı eylemin sonuçlarını anlamaktan yoksunsa (çocuk, akıl hastası, sarhoş vb.) ya da kendisine karşı kullanılan cebir ve tehdit yüzünden intihar etmekteyse bu durumda intihara yönlendirme suçu değil, kasten öldürme suçunun hükümleri uygulanacaktır.

Konu

İntihara yönlendirme suçunun konusunu intihar eden kişinin hayatı oluşturmaktadır.

Fiil

TCK m. 84/1‘de yaptırım altına alınan hareketler belirlenmiştir. Bunlar intihara azmettirme intihara teşvik etme, intihar kararını kuvvetlendirme, başkasının intihar kararına yardımcı olmadır. Bu hareketlerden birinin icrası suçun oluşumu bakımından yeterli olacaktır. Bu yönü itibariyle bu suç tipi seçimlik hareketlidir. Eğer bu hareketlerden birden fazlası aynı anda yapıldıysa TCK m.61 kapsamında değerlendirilecektir.

İntihara Azmettirme

Azmettirme, herhangi bir eylemi yapma konusunda düşüncesi olmayan bir kişinin başka bir kişi tarafından bu eylemi yapmaya yönelik ikna edilmesidir. İntihara azmettirme ise aklında intihar düşüncesi olmayan bir kişinin aklında intihar düşüncesi uyandırmak ve intihara teşebbüs etmesi konusunda onu yönlendirmektir. Azmettirme aslında intiharın ilk ve psişik nedenidir. Aklında intihar düşüncesi olan bir kişi intihara azmettirilmiş olmaz. Söz konusu durumda intihara teşvik veya intihar kararını kuvvetlendirmeden bahsedebiliriz. İntihara azmettirmeye örnek olarak, babanın yıllardır işsiz olan ve kendileriyle yaşayan oğluna: İntihar et beni de kurtar, kendini de şeklinde baskı kurması intihara azmettirmeye örnek olarak verilebilir.

İntihara Teşvik Etme

Teşvik, bir kimseyi bir şey yapmaya özendirme, yapması için kışkırtmadır. İntihara teşvik, intihar düşüncesi ve niyetinde ama daha karar vermemiş olan bir kişiye intihar kararını vermeye yöneltme girişimidir. Diğer bir ifadeyle, intihara niyeti olan kişinin bu niyetini eyleme dökmesini sağlamaktır. Teşvik etme ve azmettirme benzer gibi görünse de aslında birbirlerinden farklıdır. Teşvik etmede, intihar düşüncesi bulunan fakat eyleme geçmeyen kişiyi intihara özendirmek söz konusudur. Azmettirmekte ise aklında intihar düşüncesi olmayan kişide intihar düşüncesi oluşturulmaktadır. Ayrıca teşvikte intihar eden kişi kararını daha serbest verebilmekteyken, azmettirmede intihar kararı üzerinde azmettirenin yoğun etkisi göze çarpmaktadır. Örneğin, maddi sıkıntılar çeken biri bu şartlarda yaşamanın bir manasının kalmadığını, dayanamadığını ve ölmek istediğini söylediğinde söylediğinin doğru olduğu, intiharın çözüm niteliği taşıdığı vakit kaybetmeden bu kararını hemen yerine getirmesi söylendiği takdirde intihara teşvik söz konusudur.

Başkalarını Alenen İntihara Teşvik Etme

Türk Ceza Kanunu m. 84/3’te başkalarını intihara alenen teşvik eden kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır şeklinde bir hüküm yer almaktadır. Zira alenen teşvik sadece intihar eden kişiyi değil tüm toplumun psikolojisini etkilemektedir. Türk Ceza Hukuku’nda aleniyet, bir söz yahut davranışın belirsiz sayıda kişiler tarafından algılanabilir bir şekilde yapılmasıyla oluşmaktadır. TCK m.84/3’teki suçun oluşabilmesi için belirli bir kişiyi intihara teşvik etmek değil, belirsiz sayıda kişiyi intihara teşvik söz konusu olmalıdır.

Teşvik, basın ve yayın üzerinden yahut sosyal mecralardan yapılacak olursa bu teşvik aleniyet teşkil etmiş olur. Günümüzde hepimizin kullandığı sosyal mecralardan biri olan Twitter’da intihara teşvik alenen ve muhatabı belirsiz bir şekilde yapılırsa TCK m. 84/3 uygulanacaktır. Lakin bir kişi arkadaşının intihar edeceği yönündeki gönderisine yaptığı yorumla intiharı teşvik ediyorsa o kişi hakkında TCK m.84/1 uygulanacaktır. Bu nedenle gönderilen tweetler hakkında sorun bildirme seçeneklerinden biri de bu kişi intiharı veya kendine zarar vermeyi düşünüyor veya teşvik ediyor  şeklindedir.

Başkasının İntihar Kararını Kuvvetlendirme

Kişi kimsenin etkisinde kalmadan kendi özgür iradesiyle intihar kararını vermiştir. Başkasının intihar kararını kuvvetlendirme de bu kararı veren kişinin kararını güçlendirmek, eyleme geçmesi için onu motive etmektir. Diğer bir ifadeyle fail intihar kararı vermiş kişinin aklındaki son tereddütlerini de yok ederek eyleme geçmesini sağlamaktadır. Örneğin binanın damından atlamak üzere olan kişiye aşağıdaki insan topluluklarından atlayacaksan atla denmesi halinde kişinin atlaması ve intiharın gerçekleşmesi sonucunda TCK m.84/2 (İntiharın gerçekleşmesi durumunda, kişi dört yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.) uygulanır.

İntihara Yardım Etme Suçu

İntihara yardım etme, intihar kararını veren kişinin intiharını gerçekleştirebilmek için tüm araç ve gereçleri sağlamak, müntehire (intihar eden kişiye) kolaylık sağlamaktır. Bu yardım maddi şekilde olacağı gibi manevi şekilde de olabilir. Örneğin intihar etmek isteyen kişiye zehir, ip gibi şeyler vermek ya da uçurum gibi yüksek yerlerden atlayacağı yere götürmek, masraf olmadan ve en kolay biçimde kişinin kendisini nasıl öldüreceğini anlatmak ve tatbiki hareketlerle bunları göstermek maddi anlamda intihara yardımlardır.

Kişiye öldükten sonra ailesine ve çocuklarına bakabileceğini söylemek de manevi nitelikte intihara yardımdır. Bazı yardımlar hem maddi hem manevi niteliktedir. Yol gösterme gibi yardımları bu kategoriye sokabiliriz. Fakat burada önemli olan nokta yardım eden kişinin, intihar edecek kişiyi öldürmemesidir. İntihar fiilini gerçekleştirecek olan, intihar etme isteğinde olan kişidir. İntiharı engelleme noktasında yükümlülük altında bulunan kişi yükümlülüğünü getirirken eğer ihmal nedeniyle kişinin ölümüne sebep olursa intihara yönlendirme suçu değil, taksirle ölüme neden olma suçu hükümleri uygulanacaktır. Ancak fail kişinin intihar edeceğini bildiği halde yükümlülüklerini bilerek ihmal edip mağdurun ölmesini istemişse bu durumda ölüm gerçekleştiği takdirde kişi hakkında ihmali davranışla kasten adam öldürme suçu hükümleri uygulanacaktır.

İntihara Yönlendirme Suçunda Zamanaşımı, Görevli Mahkeme, Şikayet Süresi

İntihara yönlendirme suçu şikayete tabi suçlar arasında yer almamaktadır. Bundan mütevellit savcı re’sen soruşturur.  İntihara yönlendirme suçlarına dair herhangi bir şikayet süresi bulunmamaktadır. Kamu davasına şikayetçi olarak müdahil olan kimse ya da kimseler bu şikayetlerinden vazgeçse bile ceza davası düşmemektedir.

Davanın zamanaşımına uğraması için suçun işlendiği tarihten itibaren belli bir süre geçmesi yahut süre geçtiği halde dava açılmamış veya dava açılmasına rağmen verilen kanuni süre içinde sonuçlandırılmamış ise ceza davası düşmektedir. İntihara yönlendirme suçunun basit hali işlendiği halde (TCK m. 84/1) davanın zaman aşımı 8 yıldır. Nitelikli hallerinde dava zamanaşımı 15 yıldır.

Yargılamayı yapacak mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi’dir.

Yargıtay Kararlarında İntihar

Dosya kapsamına göre, mağdur Metin ile haklarında verilen hüküm kesinleşen Doğan ve Mustafa’nın birlikte işledikleri nitelikli öldürme, yağma ve hürriyeti sınırlama suçlarından hükümlü olarak aynı cezaevinde bulundukları, Doğan ve Mustafa’nın, yanlarına yine hakkında verilen hükmü kesinleşmiş olan Ersin ve sanık Engin’i de alarak, sürekli baskı altında tuttukları mağduru, kendileri yararına kantin alışverişi yapmaya zorladıktan, olay günü mağdurun parasının kalmaması sebebiyle sanıkların isteklerini yerine getiremediği, bunun üzerine, sanıkların hep birlikte bahçeye çağırdıkları mağduru darp etmeye başladıkları, temin ettikleri bir çamaşır ipini mağdurun kalmış olduğu koğuşun pencere demirine bağladıkları, ardından “intihar etmezsen seni öldürürüz” diyerek, buldukları tabureyi asmış oldukları ipin altına koydukları, mağduru tabureye çıkıp kendisini asması için yoğun bir baskı uygulayarak zorladıkları, nihayet tüm bu baskılardan bunalan mağdurun tabureye çıkıp boynuna ipi geçirdiği, tabureye vurduğu tekmeyle birlikte boynundan sallanmaya başladığı, bu esnada paniğe kapılan sanıkların ipi kesmek suretiyle mağduru kurtardıkları olayda, mağdurun kendi iradesi ile değil, sanık Engin’in de içinde bulunduğu grubun fiili ve psikolojik baskı ve zorlamaları sonucu intihar ortamına sürüklendiği, bu durumda ölümün gerçekleşmesi halinde TCK’nın 84/2-son maddesi uyarınca “kasten öldürme” suçundan, ölümün sanıktan kaynaklanmayan bir nedenle gerçekleşmemesi halinde “öldürmeye teşebbüs”ten, neticenin bizzat sanık tarafından engellenmesi halinde ise TCK’nın 36. Maddesi uyarınca “kasten yaralama” suçundan hüküm kurulması gerektiği, somut olayda neticenin sanık tarafından engellendiği anlaşıldığı halde, sanığın “kasten yaralama” suçundan, TCK’nın 61. maddesi uyarınca, suçun işleniş biçimi, suçun işlendiği zaman ve yer, sanığın kasta dayalı kusurunun ağırlığı ile güttüğü amaç ve saik gibi hususlar göz önünde bulundurularak, üst sınırdan bir ceza ile cezalandırılması yerine, suç niteliğinde yanılgıya düşülerek, yazılı biçimde intihara yönlendirme suçundan hüküm kurulması bozmayı gerektirmiştir.

Yargıtay 1. Ceza Dairesi, 04.03.2014 Tarihli, 282/1248 sayılı karar.

Yukarıdaki açıklamalarımızda da bahsettiğimiz üzere intihara yönlendirme suçunda mağdurun yaptığı eylemin sonuçlarını anlaması gerekmektedir. Eğer kendisine karşı yapılan cebir ve tehdit veya yaptığı eylemin sonucundan bihaberse bu durumda intihara yönlendirme suçu değil aksine kasten öldürme suçunun hükümleri uygulanacaktır. Burada fail, mağduru cebir ve tehdit yoluyla intihara yönlendirmiştir.

Önce, kendisi banyoda iken silah sesi duyduğunu ifade eden sanığın, müteakip beyanında maktulün isteği üzerine tetiğe bastığını, daha sonra da birlikte tetiğe bastıklarını, savunması, kurşunun yakın atış mesafesinden kafanın tam arkasından girip alın soldan çıkması, kurşun giriş yerinin tabancanın denenmesi için veya şaka yollu tetiğe basma şeklindeki mutad taksirli davranışa uyum göstermemesi, maktulün intihar etmek istemesi üzerine birlikte tetiğe basmaları halinde dahi bu hususun sanığın müstakil öldürme kasıt ve eylemini değiştirmeyeceği cihetle sanığın eşini öldürmek suçundan tecziyesi gerekirken, bazı gerekçelerle suça taksirle ölüme sebebiyet vasfı verilmesi kanuna aykırıdır.

Yargıtay 1. Ceza Dairesi, 20.12.2006 Tarihli, 4833/5870 sayılı karar.

Burada intihara yardım etme suçunun hükümlerinin uygulanmaması yerindedir. Çünkü müntehir yani intihar eden kişi intihar fiilini bizzat gerçekleştirmelidir.  Kendisine yardımda bulunan kişinin müntehiri öldürmemesi gerekmektedir. Olayda sanık maktulün isteği üzerine tetiğe bastığını daha sonra da birlikte bastıklarını savunmaktadır. Sanık, eğer maktulün intihar edeceğini biliyor ve yardım etmiş fakat ihmali davranışıyla maktulün ölümüne sebebiyet vermiş olsaydı taksirle ölüme neden olma suçunun hükümlerinin uygulanması gerekirdi.

Bu yazılarımız da ilginizi çekebilir:

• Çevre Hukukunun İlke ve Özellikleri
• Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun
• Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Bu makaleye şu şekilde atıf yapılması önerilir:

Nazlı Daş (2020) Türk Hukukunda İntihar, hukukcukafasi.com/turk-hukukunda-intihar, (Erişim Tarihi: …).

Artuk, Mehmet Emin/ Gökçen, Ahmet/ Alşahin, M. Emin/ Çakır, Kerim : Ceza Hukuku Özel Hükümler, 17. bs., Ankara, Adalet Yayınevi, Kasım 2018.

Bakıcı, Sedat : 5237 Sayılı Yasa Kapsamında Ceza Hukuku Özel Hükümleri, C: 3, Ankara, Adalet Yayınevi, Şubat 2010.

Doğan, B. İntihara Yönlendirme Suçu ve Cezası. Erişim adresi: https://barandogan.av.tr/blog/ceza-hukuku/intihara-yonlendirme-sucu-intihara-azmettirme-tesvik-etme-ve-yardim-etme-cezasi.html

Ersoy, E. (2016). Tarihte ve Türk Ceza Kanunu’nda İntihar. Erişim adresi: http://www.dusunuyorumdergisi.com/tarihte-ve-turk-ceza-kanununda-intihar/

Ersoy, Uğur. İNTİHARA YÖNLENDİRME SUÇU.  TBB DERGİSİ. 136 (2018) .http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2018-136-1771

H, Ayşegül. (2019). Türk Ceza Kanunu’nda İntihara Yönlendirme Suçu. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı, İstanbul.

Hukuksal Açıdan İntihar. Erişim adresi: http://www.intihar.de/intihar-hukuk.htm

İçer, Zafer. (2020). İNTİHARA YÖNLENDİRME SUÇU (TCK m. 84). Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. https://doi.org/10.15337/suhfd.667906

İntiharın Tanımı. Erişim adresi: http://www.intihar.de/nedir.htm

Sarı, İ. (2017). Gençlik ve İntihar. Antalya. NoktaE-Book Publishing. Elde edilme tarihi: 15 Kasım 2018, Erişim adresi: https://books.google.com.tr/books?id=_1xEDwAAQBAJ&redir_esc=y

The following two tabs change content below.

• Hakkında
• Son Gönderileri

Nazlı Daş

Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencisi.

Nazlı Daş (Tümünü gör)

• KOD 29 ve İşten Çıkarma - 23 Nisan 2021
• Türk Hukukunda İntihar - 5 Aralık 2020
• Direnme Hakkı ve Sivil İtaatsizlik - 20 Ağustos 2020