Teknopark nedir? Türkiye’de ve Dünyada Teknoparklar

Teknoparklar ile ilgili bu yazımızı okumadan önce AR-GE hakkındaki yazımızı okumanızı tavsiye ederiz.

Teknopark nedir?

Sanayileşen ve teknoloji alanında inovasyon yapmak amacıyla eldeki ürün ve hizmetlerin işlevselliğini, verimliliğini artırma hedefinde olan AR-GE faaliyetlerini geliştirmek ve desteklemek için kurulan özel bölgelere teknopark, teknokent veya bilim parkı denir.

Teknokentler üniversiteler,enstitüler ve sanayi kuruluşlarının işbirliği içerisinde oluşturulan kuruluşlardır. Bu kuruluşlar, 4691 sayılı kanun kapsamında kurulan Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nin(TGB) yaygın ismidir. Türkiye vergi muafiyetleri ve teşviklerle teknoparklardaki AR-GE çalışmalarını desteklemektedir.

Teknokentlere verilebilecek en güzel örnek ABD’nin California eyaletinde bulunan Silikon Vadisidir. Apple, HP, Facebook gibi teknolojiye yön veren birçok dev firmanın merkez ofisleri burdadır.

Dünyada ve Türkiye’de Teknoparklar

Türkiye’de teknokent kurma çalışmaları 1990’larda başladı. Eylül 2018 rakamlarına göre ülkemizde toplamda 81 adet teknopark bulunmakta ve bunların 58 tanesi faaliyet göstermektedir. Geri kalanı ise kurulma ve geliştirme aşamasındadır. Türkiye’de bulunan başlıca teknoparklar şunlardır:  İTÜ Arı Teknokent, ODTÜ Teknokent, Teknopark İstanbul ve Bilkent Cyber Park.

Faaliyette olan teknokentlerde araştırma ve geliştirme çalışmalarını sürdüren firma sayısı 2018 yılı itibari ile 5068’dir. Bu firmaların yarısına yakını yazılım ve bilişim alanındadır. Savunma, gıda, medikal, otomotiv, tarım, hayvancılık gibi birçok alanda çalışma sürdüren firmalar bulunmaktadır.

Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde istihdam edilen 49.000 civarındaki personelin 40.000 kadarı AR-GE çalışanıdır. Eylül 2018 rakamlarına göre, teknoparklarda yürütülen AR-GE çalışmalarının sayısı 37.669’dur. Faal haldeki teknokentlerin gelişmiş ülkelere olan teknoloji ihracatı ise 3.6 Milyar ABD doları dolaylarındadır. Bununla beraber, bu bölgelerde 291 adet farklı yabancı şirkete ev sahipliği yapılmaktadır. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde bulunan firmalar tarafından tescil ettirilen patent sayısı(Ulusal/Uluslararası) 1015’tir.

Dünyada ilk örneklerini 1950 yılının başlarında görmeye başladığımız teknoparkların önemi her geçen gün artmaktadır. Günümüzdeki bir çok gelişmiş ülkenin refah seviyelerinin artmasında önemli bir unsur olarak rol oynamaktadır. Sayısal veriler üzerinden gidilirse teknokentler hakkında şöyle bir sonuç karşımıza çıkmaktadır:

Teknoparkların %83’ü kar amacı gütmeyen ,%70’i kamu yatırımı ile kurulmuş, %73’ü arsa kiralayarak faaliyetlerine devam etmektedir. Teknokent firmalarının %26’sı bilişim teknolojilerinde,%20’si biyoteknolojide, %19’u elektronik, %8’i çevre,%6’sı ileri malzeme, %9’u tarım,%5’i tarım ve %7’si diğer iş kollarında faaliyet göstermektedir. Teknokent şirketlerinin %51’i hizmet, %26’sı Ar-Ge,%18’i sanayi şirketi olarak çalışmalarını yürütmektedir.

Dünyada değeri anlaşılan AR-GE’ye devletler birçok yardımda bulunmakta, gelişmiş ve Gelişmekte olan ülkelerin çoğu GSYH’larının ortalama %2’sini AR-GE faaliyetlerine ayırmaktadır.

Ülkemiz ve Dünya’daki AR-GE faliyetlerinin karşılaştırılması için aşağıdaki tablo incelenebilir.